Op 1 december, is het één jaar geleden dat de Baskische singer-songwriter Mikel Laboa op 74-jarige leeftijd overleed.
Mikel Laboa zag het licht op 15 juni 1934 in Donostia. Zijn vader, lid van de Nationalistische Baskische Partij, zag zich tijdens de oorlog verplicht naar Frankrijk uit te wijken en installeerde zijn familie in Bordeaux.
Na de oorlog keerde zijn moeder, met de kinderen, terug naar Donostia maar de vader bleef in exil.
In 1953 besloot de jonge Laboa geneeskunde te gaan studeren en hij specialiseerde zich als neuropsychiater voor kinderen. Hij zong toen ook al en ontdekte de muziek van Atahualpa Yupanqui (wiens moeder een Baskische is) en Violeta Parra. Hij besefte dat in tijden van dictatuur heel wat kan gezegd worden in een lied en kende weldra hun muziek uit het hoofd. Maar op 25-jarige leeftijd werd hij ernstig ziek en moest 9 maanden in bed blijven. Het genezingsproces duurde twee jaar en die zou hij benutten om traditionals te verzamelen.
Nadat hij zijn studies, in Barcelona, beëindigd had keerde hij terug naar Donostia om er zijn beroep uit te oefenen.
In 1964 neemt hij zijn eerste plaat op: AZKEN!
Weldra kwam hij in contact met andere Baskische artiesten. Er waren de dichters Joxean Artze, Daniel Landart, Gabriel Aresti, de beeldhouwer Jorge Oteiza, maar vooral de zangers zoals Benito Lertxundi, Lourdes Iriondo, Xabier Lete, Manex Pagola, Peio Ospital, Pantxoa Carrère, Maite Idirin... Samen vormden zij de groep "Ez Dok Amairu" met het doel het Baskische traditionele lied nieuw leven in te blazen evenals nieuwe traditionals te creëren. In hun optredens was er plaats voor poëzie, dans en theater. In het Franquistische Spanje durfden ze het aan om in het Euskara te zingen en platen op te nemen. Maar de censuur waakte.
Mikel Laboa's platen werden verboden en net zoals de andere Baskische zangers kreeg hij een zangverbod van 5 jaar in Biskaje en drie jaar in Guipuzcoa. De groep zong dan maar in het buitenland onder andere in Italië.
Het was in Venetië dat Mikel Laboa in 1972, nadat de groep uiteenging, zijn nieuwe spektakel, “Ikimilikiliklik”, voorstelde. Het was een spektakel met tekeningen van Jose Luis Zumeta, gedichten van Joxean Artze, liederen en filmprojecties. In 1974 kwam het spektakel op de plaat Bat-Hiru.
De optredens liepen goed en er kwamen in de jaren 70 steeds meer groepen bij. Deze muzikale en militante activiteit kende zijn hoogtepunt in 1978, in Bilbao.
Mikel Laboa zong er voor 40.000 mensen ondanks doodsbedreigingen van extreemrechts en het baldadige politieoptreden tijdens eerdere concerten.
Maar hij droomde ervan de contestatie een nieuwe vorm te geven en ging... zwijgen!
Zes jaar lang, tot in 1984, zong hij niet meer voor een publiek. Iedereen dacht dat het stilzwijgen definitief was maar ondertussen werkte Laboa aan een nieuwe muzikale taal. Samen met de pianist Inaki Salvador ondernam hij een reeks recitals waarin de jazz vooraan stond. Baskische jazz! Hij bleef hierbij steeds een militant! Hij zong voor de ikastola, voor de veralgemening van de Baskische taal in het onderwijs, voor de politieke gevangenen...
Mikel Laboa was een vernieuwer die niet schuw was van samenwerking met uiteenlopende artiesten zoals Fermin Muguruza, Ruper Ordorika, Jean-Michel Bedaxagar, Tapia en Leturia of nog Kepa Junkera. Hij werkte met de schrijver Bernardo Atxaga en de dichter Joseba Sarrionaindia (voor deze in de gevangenis terecht kwam), bracht een hommage aan John Cage en schiep, in 1994, het experimentele MUGAK.
Zijn TXORIA TXORI wordt sinds zijn schepping als een traditional beschouwd en door iedereen meegezongen.
Mikel Laboa wist dat een lied niet alleen een partituur in een liedjesboek is!
Zijn leven was gewijd aan psychotische kinderen, aan de politieke gevangenen, aan de zang, de muziek, de muzikale creatie...
Vertaald naar een tekst van Denis Laborde
Mikel Laboa zag het licht op 15 juni 1934 in Donostia. Zijn vader, lid van de Nationalistische Baskische Partij, zag zich tijdens de oorlog verplicht naar Frankrijk uit te wijken en installeerde zijn familie in Bordeaux.
Na de oorlog keerde zijn moeder, met de kinderen, terug naar Donostia maar de vader bleef in exil.
In 1953 besloot de jonge Laboa geneeskunde te gaan studeren en hij specialiseerde zich als neuropsychiater voor kinderen. Hij zong toen ook al en ontdekte de muziek van Atahualpa Yupanqui (wiens moeder een Baskische is) en Violeta Parra. Hij besefte dat in tijden van dictatuur heel wat kan gezegd worden in een lied en kende weldra hun muziek uit het hoofd. Maar op 25-jarige leeftijd werd hij ernstig ziek en moest 9 maanden in bed blijven. Het genezingsproces duurde twee jaar en die zou hij benutten om traditionals te verzamelen.
Nadat hij zijn studies, in Barcelona, beëindigd had keerde hij terug naar Donostia om er zijn beroep uit te oefenen.
In 1964 neemt hij zijn eerste plaat op: AZKEN!
Weldra kwam hij in contact met andere Baskische artiesten. Er waren de dichters Joxean Artze, Daniel Landart, Gabriel Aresti, de beeldhouwer Jorge Oteiza, maar vooral de zangers zoals Benito Lertxundi, Lourdes Iriondo, Xabier Lete, Manex Pagola, Peio Ospital, Pantxoa Carrère, Maite Idirin... Samen vormden zij de groep "Ez Dok Amairu" met het doel het Baskische traditionele lied nieuw leven in te blazen evenals nieuwe traditionals te creëren. In hun optredens was er plaats voor poëzie, dans en theater. In het Franquistische Spanje durfden ze het aan om in het Euskara te zingen en platen op te nemen. Maar de censuur waakte.
Mikel Laboa's platen werden verboden en net zoals de andere Baskische zangers kreeg hij een zangverbod van 5 jaar in Biskaje en drie jaar in Guipuzcoa. De groep zong dan maar in het buitenland onder andere in Italië.
Het was in Venetië dat Mikel Laboa in 1972, nadat de groep uiteenging, zijn nieuwe spektakel, “Ikimilikiliklik”, voorstelde. Het was een spektakel met tekeningen van Jose Luis Zumeta, gedichten van Joxean Artze, liederen en filmprojecties. In 1974 kwam het spektakel op de plaat Bat-Hiru.
De optredens liepen goed en er kwamen in de jaren 70 steeds meer groepen bij. Deze muzikale en militante activiteit kende zijn hoogtepunt in 1978, in Bilbao.
Mikel Laboa zong er voor 40.000 mensen ondanks doodsbedreigingen van extreemrechts en het baldadige politieoptreden tijdens eerdere concerten.
Maar hij droomde ervan de contestatie een nieuwe vorm te geven en ging... zwijgen!
Zes jaar lang, tot in 1984, zong hij niet meer voor een publiek. Iedereen dacht dat het stilzwijgen definitief was maar ondertussen werkte Laboa aan een nieuwe muzikale taal. Samen met de pianist Inaki Salvador ondernam hij een reeks recitals waarin de jazz vooraan stond. Baskische jazz! Hij bleef hierbij steeds een militant! Hij zong voor de ikastola, voor de veralgemening van de Baskische taal in het onderwijs, voor de politieke gevangenen...
Mikel Laboa was een vernieuwer die niet schuw was van samenwerking met uiteenlopende artiesten zoals Fermin Muguruza, Ruper Ordorika, Jean-Michel Bedaxagar, Tapia en Leturia of nog Kepa Junkera. Hij werkte met de schrijver Bernardo Atxaga en de dichter Joseba Sarrionaindia (voor deze in de gevangenis terecht kwam), bracht een hommage aan John Cage en schiep, in 1994, het experimentele MUGAK.
Zijn TXORIA TXORI wordt sinds zijn schepping als een traditional beschouwd en door iedereen meegezongen.
Mikel Laboa wist dat een lied niet alleen een partituur in een liedjesboek is!
Zijn leven was gewijd aan psychotische kinderen, aan de politieke gevangenen, aan de zang, de muziek, de muzikale creatie...
Vertaald naar een tekst van Denis Laborde
Nahiz eta heriotza
Ik weet dat ik zal sterven,
maar dat is geen reden
om te stoppen met vechten,
met alle middelen,
tegen de dood.
De dood zal me niet verrassen
Ik zal het leven bezingen
Zolang ik leef.
En zo zij mij vroeger zouden doden,
dan zal bij de laatste klacht die
tussen mijn tanden zal wegsterven,
de eerste glimlach op de lippen
van een ander ontluiken.
Paroles : JosAntton ARTZE
Musique : Mikel LABOA
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire